Vertrouwen is de basis

Hoe vertrouwen het ingrediënt is dat alles verandert

De hele dag door ben je in contact met anderen: of het nu in je werk- of privé leven is. De kwaliteit van die interactie bepaalt voor een groot deel jouw welbevinden. En ook in hoeverre het aanwezige potentieel ten volle benut kan worden en leidt tot een zinvol en duurzaam resultaat. De sleutel in de kwaliteit van de interactie, is de aan- of afwezigheid van vertrouwen. In zijn boek ‘The speed of trust’ omschrijft Stephen M.R. Covey vertrouwen als ‘dat wat alles verandert’. Het ingrediënt dat in je omgang met anderen en met het leven het verschil maakt.

De diverse lagen van vertrouwen
Vertrouwen betekent dat je geloof hebt: in jezelf, in iemand, in iets. Vertrouwen speelt zich af op allerlei lagen. Om te beginnen het vertrouwen in jezelf. Het weten dat je de veerkracht, draagkracht, capaciteiten en hulpbronnen in je hebt om dat wat van je gevraagd wordt tot een goed (genoeg) eind te brengen. Vertrouwen in je eigen lichaam en in je ‘gutfeeling’ als innerlijk kompas. Als we het vertrouwen in onszelf missen, knaagt het: we worden onzeker, moedeloos. Twijfel en stress steken de kop op. Het ondermijnt onze fysieke vitaliteit en emotionele stabiliteit.

Ten tweede is er de laag van vertrouwen in de relatie. In je werk met je collega, met je leidinggevende, thuis met je partner, met familie, in vriendschappen. Weten dat je op de ander kunt bouwen, dat je veilig bent, dat je gevoelens en ideeën serieus genomen worden, dat er ruimte is voor elkaars verhaal. Dat je gezien wordt en er toe doet. Dat ieder verantwoordelijkheid neemt en dat je op elkaar kunt bouwen. Als het relatievertrouwen laag of zelfs weg is, knaagt dat aan het potentieel wat mogelijk bereikt had kunnen worden. Het ondermijnt de kwaliteit van de resultaten en het plezier van het contact.

En dan is er nog het vertrouwen in de cirkels daaromheen: in de organisatie, in de maatschappij. Worden waarden ook daadwerkelijk geleefd? Wordt er op een manier met elkaar gesproken die begrip, dialoog, inclusie en probleemoplossing stimuleert? Als het vertrouwen in de organisatie of nog groter, de maatschappij, laag is knaagt dat aan het gevoel van ‘onderdeel zijn van’. Mensen haken af, trekken zich terug. Het ondermijnt de kracht van het grote geheel, de synergie die in gemeenschap kan ontstaan.

Juist omdat vertrouwen dus in alle contacten speelt en zo cruciaal is, is het zinvol om zelf bewuster aandacht te geven aan dit fenomeen. Te onderzoeken hoe dit van invloed is in jouw relaties.

Het opbouwen van vertrouwenstegoeden
Vertrouwen hangt samen met geloofwaardigheid. Het is niet gebaseerd op wat je zegt, maar op wat je doet. Woorden verliezen betekenis als ze niet in je gedrag terugkomen. Vertrouwen heeft verdiend en verworven te worden. Ieder moment opnieuw. De uitdrukking is niet voor niets dat het te voet komt en te paard gaat. Stephen M.R. Covey heeft in zijn boek ’The speed of trust’ 13 universele gedragingen c.q. grondbeginselen benoemd die het vertrouwen in contact zullen vergroten:

1. Rechtdoorzee zijn (vanuit tact); wees eerlijk, vertel de waarheid en laat mensen weten waar je voor staat. Durf dingen bij hun naam te noemen.
2. Respect tonen; je betrokkenheid en waardering laten zien.
3. Transparantie creëren, door geen informatie achter te houden, geheimen te hebben, illusies te creëren, verborgen agenda’s te hebben of te doen alsof.
4. Fouten rechtzetten; maak het goed als je fout zat, stop dingen niet in de doofpot, laat trots je niet weerhouden dat te doen wat het juiste is.
5. Loyaliteit tonen; erken de bijdrage van anderen, vertegenwoordig anderen die er niet bij zijn en/of die niet voor zichzelf kunnen spreken, geef geen vertrouwelijke informatie van mensen aan anderen door.
6. Resultaten boeken; maak dingen waar, realiseer datgene wat jou ‘taak’ is, beloof niet teveel en lever niet te weinig.
7. Jezelf verbeteren; hecht belang aan een leven lang leren en breng het in de praktijk. Handel op basis van feedback die je ontvangt. Leer van mislukkingen. Ben bereid nieuwe denkpatronen en gedrag te ontwikkelen voor de uitdagingen van morgen.
8. De realiteit onder ogen zien; pak moeilijke dingen gelijk aan, onderken wat ongezegd is gebleven, steek je kop niet in het zand, neem initiatief en toon moed.
9. Duidelijkheid scheppen over verwachtingen; spreek verwachtingen uit, ga er niet zomaar van uit dat verwachtingen duidelijk zijn. Bespreek ze, bevestig ze, beschaam ze niet.
10. Verantwoording afleggen: neem verantwoording en houd anderen verantwoordelijk. Schuif de schuld niet af als dingen verkeerd gaan. Creëer een klimaat waarin je openlijk spreekt over gedrag en resultaten, vanuit openheid en vertrouwen.
11. Eerst luisteren; zet in op begrijpen in plaats op begrepen worden. Luister met je oren, je ogen en je hart. Kun je je eigen standpunten en agenda opzij zetten om het standpunt van de ander echt te begrijpen?
12. Toezeggingen nakomen: zeg wat je doet en doe wat je zegt. Wees zorgvuldig met het doen van toezeggingen. Neem de toezeggingen aan jezelf heel serieus: hier ontstaat zelfvertrouwen van waaruit je vertrouwen kan wekken bij anderen.
13. Vertrouwen uitdragen: schenk overvloedig vertrouwen aan diegenen die het verdiend hebben. Schenk het voorwaardelijk aan degenen die het nog moeten verdienen. Wees geneigd te vertrouwen.

En nu jij! 
Neem voor jezelf eens een contact in gedachten waar het niet zo fijn stroomt. Dat kan in je privé leven zijn, of in een zakelijke context. Bekijk dat nu eens vanuit het perspectief van vertrouwen. Hoe is het met het vertrouwen gesteld: van jou naar de ander, van de ander naar jou, jij in jezelf en de ander in zichzelf? Zet vervolgens de relatie en interactie eens langs bovenstaande grondbeginselen af. Waar knelt het dan? Wat ervaar je niet in het gedrag van de ander en waar laat jij zelf iets liggen? Dit wetende: wat kan jij dan doen om de vertrouwensbalans te versterken?

In de ontwikkelretraites van de Jaargroeicirkel bouwen we op alle lagen aan het vergroten van vertrouwen. Je leert meer te vertrouwen op je eigen talenten, jouw waarden te kennen en daar voor te staan. Je ontdekt hoe je in contact met een ander moedige gesprekken kan voeren, waar ruimte is voor openheid, eerlijkheid en transparantie. En je onderzoekt en oefent hoe je meer menselijkheid kan brengen in je team en organisatie, zodat je werkplekken helpt creëren waar duurzaam aan het goede gewerkt wordt op de goede manier.